Khi chúng tôi nêu ra đề quyết (1): “Người Việt dùng triết Việt.” thì tất cả các lực lượng tình báo đều sững sờ. Nhất là tình báo Hoa Nam theo dõi từng câu người Việt trong nước viết ra gặp đề quyết đó họ rất kinh ngạc. Không thể có một thế lực nào bẻ gãy được đề quyết “Người Việt dùng triết Việt.” Nếu bẻ được thì người Việt sẽ dùng triết gì? Hay là dùng triết học ngoại lai, hoặc chả cần triết lý nào hết?

Trên tay tôi là cuốn Định hướng Văn học của triết gia Lương Kim Định, nhà xuất bản Ra Khơi- Nhân Ái. Văn chương phải được tự do, nhưng trong dòng chính. Con cá bơi ra khỏi dòng nước nhảy lên bờ sẽ bị chết khô. Các tác phẩm văn chương phải nằm trong môi trường triết Việt cũng như thế.

Hồi năm 2018, khi ấy tôi đương còn là sinh viên năm cuối ngành văn. Gặp anh bạn cũ cũng năm cuối ngành triết. Anh than với tôi rằng: “Việt Nam không có triết.” Anh buồn. Lúc đó tôi cũng đồng tình với anh. Sau này, may mắn được biết đến triết Việt của giáo sư Kim Định, có đầu đủ tính chất của một nền triết huy hoàng, nhớ lại lời nói của bạn sinh viên khoa triết kia. Mọi sinh viên khoa Triết ở Việt Nam đều không được học triết Việt. Còn chuyện các bạn học các triết học nước ngoài thì đó cũng không phải là triết học mà là triết học sử. Các bạn ấy không tìm được triết lý khởi nguyên của một ý hệ.

Hay là bạ thấy cái gì ở đâu thấy hay hay cũng vơ về cái đó? Một cô sinh viên tranh đấu chính trị bảo là cứ đi nhập cái hay của các nước về. Nhưng tiêu chuẩn nào phân định hay dở cao thấp thì cô không nêu ra.

Hay là không cần nền triết nào cả? Hồi năm 2018, tôi có đặt vấn đề dùng triết Việt làm chủ đạo cho Việt Nam trong bữa cơm với một nhà báo độc lập. Anh lè nhè: “Nước Mỹ có triết gia nào đâu mà nó vẫn giàu mạnh”. Mỹ vừa có triết gia vừa không. Nếu tính trên quan điểm nước Mỹ là nền văn minh thử sai, cứ thử một hành động, nếu sai thì chặn mà thấy đúng thì lần sau cứ làm tới. Như vậy chỉ cần nhà thí nghiệm trung thực chứ không cần triết gia và ta ít nghe đến tên tuổi của một triết gia Mỹ. Còn nếu công nhận rằng các nhà tư tưởng của Thanh giáo ( Puritans) vẫn kiểm soát dòng chính của Mỹ từ thế kỷ 17 đến nay (2) thì nước Mỹ có nhiều triết gia giấu mặt.

Nước nào không cần triết chứ nước Việt không thể không có triết. Với một nước “văn hiến chi bang”, “kinh đức bình triết” mà nói vậy là nôn nóng. Có người bảo trong tình cảnh này của đất nước mà còn nói như vậy, bản thân họ cũng làm được gì nhanh hơn?

Thời gian qua, khoa học mới tìm ra ADN của các bộ hài cốt bên mạn nam sông Dương Tử gần với người Việt hơn người Hoa. Đây là một mỏ vàng thêm vào triết Việt ( còn gọi là triết An Vi)- hệ thống do giáo sư Lương Kim Định lập ra hồi ông còn đang dạy học ở đại học Văn khoa Sài Gòn. Nước Việt có triết. Vấn đề là người ta có chấp nhận hay không.

Chữ Nho ( chữ ô vuông) mà ta hay gọi là chữ Hán do một chi nào đó trong liên bang Bách Việt sáng tác cơ bản. Song song với chi cổ nhất dùng chữ Khoa đẩu ( chữ hình con nòng nọc). Do đó, nói rằng ai cổ sút học chữ Nho là theo Tàu, nói thế là vu vạ cho người ta (3). Kỹ sư Đỗ Như Ly, một người bạn đồng nghiệp trong Hội nhà báo độc lập Việt Nam hay rất nhiều người hiện nay mắc phải nhầm lẫn này ( đây là nhầm lẫn trung thực, các bác ấy không biết chứ không phải là cố tình nói dối). Nếu bảo các kỹ sư cơ khí trưng ra một tài liệu khoa học chứng minh chữ Nho là của người Hoa thì họ không thể trưng ra được. Thực tế chưa có. Chẳng qua thấy thiên hạ bảo chữ Nho của người Hoa thì ta cũng học theo nói leo cho mau lẹ đấy thôi.

Năm học 2018-2019, phó giáo sư Nguyễn Công Lý dạy chúng tôi môn Văn học cổ điển 1 có kể: Vừa rồi có một ông sư ở Đà Lạt chứng minh được chữ ô vuông là chữ của người Việt. Tức chữ Hán bây giờ. Không phải dùng uy tín để quả quyết, mà là chứng minh. Gửi lời chào đến người chị Bach Lien Chapelle, người cần tra cứu tư liệu gốc để hiểu rõ vấn đề. Người Hoa văn minh lệnh, người Việt văn minh cồng. Trong văn minh lệnh ông tướng nói gì bên dưới làm theo y như thế, nên chữ viết xuất hiện muộn. Văn minh cồng có thời gian nghiền ngẫm, phát triển được các chữ tượng hình, tượng ý.

Nguyên lý nền tảng của Trung tâm Văn bút Việt Nam: “Người Việt dùng triết Việt” là một định hướng văn học chuẩn xác. Cho nên, chúng tôi tự tin rằng nguyên lý văn chương của Trung tâm Văn bút Việt Nam không thể bị phá vỡ.

Còn nếu bạn không đồng ý với định hướng văn học trên đây, nếu bạn biết có thể dùng triết nào khác cho dân tộc Việt, hãy gửi điện thư về cho chúng tôi: tonphi40@gmail.com

Trân trọng,

Sài Gòn, ngày 11 tháng 09 năm 2019.

Tôn Phi

Tổng thư ký- Trung tâm Văn bút Việt Nam.

(1) Đề quyết là gì?

Ví dụ: trong đàn ong, ban ngày đi kiếm mật, buổi tối về tổ. Một con ong thợ đi hút mật về, muốn vào cổng thì phải trả lời đúng tần số mà con ong gác cổng yêu cầu. Đề quyết ở đây là, để vào tổ ong thì phải là con ong sinh ra và lớn lên trong đàn, ong ngoài đàn không thể vào được.

(2) Dòng chính của Mỹ cho đến ngày nay vẫn đặt nền tảng trên Kinh Thánh ( Cựu ước và Tân ước), dưới cách nhìn của Thanh giáo nước Anh di cư sang. Điều này thể hiện rõ trong Hiến pháp Mỹ.

(3) Tất nhiên chúng tôi không ủng hộ học chữ Hán ( gọi đúng phải là chữ Nho) bắt buộc trong bối cảnh thu học phí bất minh và người dân không được thanh tra ngược lên Bộ giáo dục như hiện nay.