Nghe bảo Việt Nam sắp có đại học tinh hoa, xin kể câu chuyện như sau:

Ở khoa văn học của tôi, có ông thầy dạy văn học cổ điển, hay bắt chẹt sinh viên. Ông hỏi sinh viên định nghĩa Văn là gì. Không đứa nào trả lời được. Rồi ông bảo Văn là vẻ đẹp. Sinh viên đứa nào đứa nấy tin cho sái cổ, ai còn nghi ngờ gì. Sau này, tôi về nhà lục lại tài liệu của đại học Văn khoa Sài Gòn, thì mới thấy ông thầy khoa mình dạy sai. Vẻ đẹp đã có chữ “Mỹ” rồi, thế thì cổ nhân không dùng chữ “Văn” để chỉ vẻ đẹp nữa. Tôi không muốn chê thầy dốt, nhưng thực tình là ngày nay ngành văn cũng đã biến thành ngành tiêu thụ, giảng viên được đào tạo qua loa. Ngành văn học, giáo sư cao cấp mà còn như thế, thì những trường như sư phạm văn không biết còn thế nào.

Chữ Văn là 文 , phần trên hình mái nhà, phần dưới hình chư Nghệ, trong đó có sự giao nhau giữa nét sổ trời và nét mác đất. Trong bản thân chữ Văn đã hàm tàng một nền triết lý: Nhân giả kỳ thiên địa chi đức- Âm dương chi giao- Qủy thần chi hội. Để giải nghĩa được chữ ấy phải là triết gia. Đại học không đào tạo ngành văn thì không thể gọi là đại học tinh hoa. Mà trong các trường có đào tạo ngành văn thì cũng không trường nào có giáo sư được học kinh điển dân tộc, do đó trong vòng 10 năm tới, Việt Nam khó mà có được đại học tinh hoa.

Trở lại chuyện danh hiệu tinh hoa, ưu tú. Nếu gọi người này là tinh hoa thì tức là đang coi người kia là cỏ rác. Xã hội đang chia rẽ, vũ trụ đang vỡ lở từng phần, phân loại người như vậy có khác nào chọn lọc một lần nữa.

Một cách chân tình, thì chúng tôi khuyên các bạn Vin Group đừng nên gọi đại học của mình là đại học tinh hoa. Các báo như VTC news, Zing…thì ca tụng, ăn tiền quảng cáo, mà không biết truyền thông hời hợt phá hoại nhân tâm. Trong xã hội, mỗi người một nghề, anh làm bác sỹ, chị làm kỹ sư, còn tôi là thợ mộc, chỉ là sự phân công lao động, đừng làm quá lên.

Theo học, càng theo càng nhiều, theo đạo, càng theo càng ít.

Còn nếu muốn tiếp tục phân chia, thì đây là lời giải.

Triết, Văn là ngành khởi nguyên. Các ngành khác: toán, lý, hóa, sinh, tin, luật khoa, y khoa chỉ là những khoa thuộc về tiêu thụ. Trường đại học của Vin Group chỉ đào tạo những ngành tiêu thụ, không đào tạo ngành khởi nguyên, tư cách đâu mà xưng là tinh hoa?

Ngoài Hà Nội, có những giáo sư đã biết tầm quan trọng của văn khoa. Ông Nguyễn Lê Anh, giáo sư toán học nói rằng toán chỉ là một biến thể của văn, giải toán thực ra là làm văn.

Hiện nay, chưa thấy có tài liệu nào phân tích, chiết tự được chữ “Đại học” là gì. Do đó, nếu một người xưng mình là hiệu trưởng trường đại học tinh hoa, thì người đó phải chiết tự cho được nghĩa của từ “đại học”. “University” dịch ra là “đại học” chỉ là một cách dịch vội vàng, chỉ dịch tiêu thụ.

Các trường ở Việt Nam hiện nay, dùng chữ “cao đẳng” thì đúng và hợp lý hơn là chữ “đại học”. Ai đã học sách “Đại học” rồi đều thấy nghĩa của chữ “Đại học” cao siêu hơn chữ “University” quá nhiều. Nói thật, tôi khinh những người biết nhiều thứ tiếng, vì họ đã dịch láo rất nhiều từ, dân không biết tiếng thì cứ tưởng là họ giỏi, ghi theo.

Tiếng Việt khác với tất cả mọi thứ tiếng khác trên thế giới. Đó là Vấn đề linh tự. Nếu không phải là thành viên của “linh tộc” thì không hiểu được linh tự ấy. Nhiều hiệu trưởng, hiệu phó không đọc được linh tự, hàng ngày nói năng nhưng không biết mình nói gì. Khi họ chia xã hội ra người tinh hoa và người không tinh hoa, thì lập tức những người thuộc linh tộc sẽ lên tiếng. Về vấn đề linh tự, mời xem Đào Mộng Nam làm rất hay và rất triết.

Định nghĩa sai về tinh hoa sẽ dẫn đến tình trạng như ngày hôm nay. Thà đừng có định nghĩa. Triết Việt- triết An Vi lấy con người làm trung điểm của học vấn, lấy sự sống làm tiêu chuẩn cho chân lý. Sau đây là định nghĩa Tinh hoa mà triết lý An Vi nêu ra:

Người học giỏi là người biết cách giành được sự sống.
Người làm giỏi là người hành động để giành được sự sống.

Sài Gòn, ngày 7 tháng 11 năm 2019.
Tôn Phi. – một con người.
Liên lạc tác giả: tonphi40@gmail.com