Ông Đào Mộng Nam, giáo sư đại học Văn khoa Huế có khen rằng người Việt rất may mắn khi vừa có chữ Nho, vừa có chữ Quốc Ngữ. Các dân như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc không có phương tiện a-b-c để giải nghĩa, gợi nhớ chữ viết cho bằng dân Việt Nam. Họ giàu hơn, thiếu gì tiền thuê các nhà ngôn ngữ giỏi ký âm cho họ, tại sao chẳng thuê được một ai?
Lý do sẽ giải thích ở cuối bài này.
Người viết bài này là một người từng chẳng ưa chữ Hán mấy. Học văn khoa 8 kỳ thì mất 3 kỳ học chữ Nho. Thậm chí chúng tôi từng viết báo phê phán thầy Đoàn Lê Giang (trưởng khoa văn) về dự án phổ cập chữ Hán cho học sinh Việt Nam trên cả nước. Nói vậy để chuẩn bị tâm lý cho bạn trước khi đọc những điều cực kỳ khó nghe sau đây:
Trước hết, chữ Nho do Việt tộc sáng tạo chủ yếu. Bằng chứng: cấu tạo chữ Nho thể hiện một nền văn minh nông nghiệp- mẫu hệ, không thể hiện nền văn minh du mục- phụ hệ của Hoa tộc. Đi chuyên sâu hơn nữa xin dành cho ngôn ngữ học.
Vì chữ Nho là, chủ yếu của, người Việt, cho nên chỉ có người Việt được một phương pháp ký âm chữ Nho thành công. Nghe và nói được tiếng Việt là sẽ viết được chữ Việt. Người ta thử làm cho Tàu, Nhật, Hàn nhưng đều thất bại hoặc bất chu ( không tròn đầy). Nói với diện rộng cũng vậy, trên thế chỉ có tiếng Việt là nghe rồi đánh vần được rồi ghi ra được.
Vậy chữ Nho cũng là chữ quốc ngữ. Cho nên từ đây gọi chữ dạng a-b-c là chữ quốc ngữ thì phải viết hoa, để phân biệt chữ quốc ngữ dạng lệ.
Cái sai nhỏ của thầy giáo Đoàn Lê Giang là khởi đầu từ việc coi chữ Hán là của người Hán, thay vì gọi nó rất thận trọng là chữ Nho như các vị khoa bảng xưa. Thầy Giang cũng nhầm lẫn chữ Nho là của Hoa tộc. Hoa tộc không có chữ, phải dùng chữ của người sống phía nam sông Dương Tử, chính là người Viêm Việt. Nói cho công bằng, Hoa tộc cũng có góp một phần nhỏ công sức vào cuộc gây dựng chữ Nho. Việt góp đến 8-9 phần,nên phải gọi chữ Nho là chữ Việt mới đúng. Người ta gọi ấy là chữ Hán chẳng qua là do quá quen rồi.
Cũng như nhiều người đang nhầm lẫn rằng triết Nho là của Hoa tộc. Xin thưa kể từ đời Hán thì nó mới thành ra như vậy. Nho giáo chân chính thuộc văn minh cồng, còn Hán Nho sau này là văn minh lệnh. Mà người Việt là chủ của văn minh cồng. Do đó, người Việt là chủ của Nho giáo, ít nhất cũng 8-9 phần. Phần của Hoa tộc là Pháp gia, với những câu nói sắt máu. Để phân biệt được câu nào là Nho giáo, câu nào là Pháp gia thêm vào, cần có bàn tay phẫu thuật vô cùng chính xác.
Trở lại câu hỏi đầu bài, tại sao chỉ người Việt có ký âm chữ Nho thành công? Thưa, đó là vấn đề linh tự, chỉ linh tộc mới giải quyết được. Vì sao dân tộc Việt Nam là dân duy nhất vừa có chữ Nho, vừa có chữ Abc ? Thưa rằng vì dân Việt là dân Giao chỉ, nơi giao nhau giữa chỉ đất và chỉ trời, nên mới có đồng thời linh tự và sinh ngữ. Có gần 200 nước, chỉ nước Việt Nam là nét gấp đôi, Heidegger gọi đó là pli en deux.
Thứ hai, cách dạy và học chữ Nho hiện nay trong các trường hết sức ngược phương pháp. Học và thi theo hình thức nhồi nhét. Vì sao người Việt ghét chữ Hán? Vì khó quá, không muốn học. Hơn nữa cũng chẳng có thầy. Mỗi năm đào tạo được 2000-3000 phiên dịch viên Hoa-Việt nhưng không ra nổi một thầy dạy chữ Nho. Quần chúng ghét chữ Nho là bởi bị bắt học tiếng Hán với phiên dịch viên chứ không được học với thầy đồ. Chúng tôi kiểm tra Hán Nôm không bao giờ dưới điểm 9 trong thang đo 10. Tuy nhiên chúng tôi không dám nhận mình giỏi Hán-Nôm, do việc dạy và học chữ Nho sau 20 tuổi chỉ là gượng ép.
Nói chữ Nho hay chữ Quốc Ngữ, chữ nào quan trọng hơn cũng giống như nói với con cái, người mẹ hay người cha quan trọng hơn. Học hay không học chữ nào là tuỳ chọn, không nên ép.
Việc học chữ Nho có cần thiết hay không? Thưa rằng tuỳ vào mỗi người.
Nhà toán học Leibnitz, làm ra phép tích phân, khởi hứng từ chữ Nho, nhất là từ Kinh Dịch đưa ra hệ thống luận lý toán học dùng biểu tượng thay lời. Riêng đối với các lãnh đạo chính trị, lãnh đạo tinh thần thì nên học chữ Nho, không biết nhiều thì cũng cần biết các chữ quan trọng nhất. Ví dụ: Vua Việt Nam hiện nay là một người cực kỳ giỏi, cả chữ Nho lẫn tiếng Anh. Trẻ con bên Đài Loan 6-7 tuổi đọc truyện làu làu. Đến năm 10 tuổi thạo thêm tiếng Anh. Thầy thuốc Đông y giỏi cũng thường giỏi cả chữ Nho. Margouillies, “vì là một lối chữ đẹp nhất, được giồn đúc vào những công thức bất hủ”: De toutes les formules de la réalité métaphysique trouvées jusqu’à présent, seules celles des Chinois sont peut-être immortelles. Journal II 58.
Với những người học hành kiểu tiêu thụ thì học chữ Nho hay không học chữ Nho cũng tốt nghiệp đại học và cầm tấm bằng ra đi làm. Đó là nói về người dưới phố ( l’homme de masse). Học xong 3 học kỳ văn khoa, sang năm 3 là bán luôn tự điển Hán Việt của Thiều Chửu để lấy tiền đi uống cà phê. Qua môn là được, cần gì phải coi lại sách vở?
Riêng đối với những người học theo lối đi đến tận cùng vấn đề thì học như vậy không làm cho họ no. Văn Lang quốc sụp đổ thì người Văn Lang sẽ vong thân. Không riêng gì Việt Nam, ở các nước sinh viên cũng đang rủ nhau làm loạn. Văn hoá chân thực phải biết gây cho bực tức. Có những người không chịu nổi nhồi nhét như cách học Tây phương, và sắp tới đây họ sẽ mở lại trường Đông Kinh Nghĩa Thục.
Những người làm văn hoá nên học, nếu không sẽ đi theo vết xe đổ của mấy luật sư, nhà báo…, được đào tạo theo lối mì ăn liền, kéo nhau đi chửi chữ Nho những ngày qua. Họ không biết rằng đó là tiên tổ của mình. Những bài viết như vậy, chẳng hiểu sao lại được chia sẻ rất nhiều. Ấy là do sử dụng lòng tự hào dân tộc cực đoan. Còn những người viết bài chất lượng thì lại chẳng được chia sẻ. “Hoa thường hay héo, cỏ thường tươi.”
Chốt vấn đề, nhiều người Việt ghét chữ Hán là do không biết lịch sử của mình, không biết rằng mình, Việt tộc, chính là chủ của chữ Nho.
Ngày 04 tháng 12 năm 2019.
Tôn Phi
Liên lạc tác giả: tonphi40@gmail.com
Yêu thì củ ấu cũng tròn ,
Không yêu thì quả bồ hòn cũng vuông .
Yêu nhau yêu cả tông chi
Ghét nhau ghét cả đường đi lối về .
ThíchThích