Hiện nay trên thế giới, có hai dòng quan điểm chính khi nói về thuyết Tiến hóa. Một bên cho là đúng. Bên kia cho là sai.

Trước khi đọc bài này, bạn cần chuẩn bị một tâm thế mà chúng tôi gọi đó là tâm thế trung dung, không nghiêng hẳn về một bên nào.

Bên cho là đúng, bao gồm một số nhà khoa học, các lãnh tụ của những chủ nghĩa vô thần, các trường đại học của chế độ kèm theo. Bên cho là sai, cũng gồm một số nhà khoa học, các lãnh tụ các tôn giáo, và các trường dòng tin vào một khởi nguyên sống động mà trong bài này tạm gọi đó là Thượng Đế. Mỗi bên đều cho bên kia là sai. Người theo Phật giáo, không biết bám vào đâu, phải bám vào thuyết Tiến Hóa.

Hồi còn nhỏ, độ lớp 7 lớp 8, tôi bị một người bạn bên lương chửi: “Sao mi học giỏi mà còn tin Chúa dựng nên người.” Người bạn này nói vậy vì y cứ vào sách giáo khoa dạy ở trường. Sách dạy làm sao mà sai được? Tôi cũng không buồn cãi với người bạn đó. Giờ này y đang có cuộc đời thành công hơn tôi.  Cuộc đời hắn thành công, thành ra hắn nói gì cũng đúng. Mình không được như thế, thành ra mình nói gì cũng sai.

Học lên cao tí, cũng đọc trong giáo trình thấy một vài nguyên tử bỗng nhiên bị sét đánh là thành phân tử, rồi một vài phân tử bỗng nhiên bị sét đánh là thành tế bào đơn bào. Hồi ấy cũng phải nói theo như thế. Kỳ thực, không thể giải nghĩa sự tiến hóa theo sự tình cờ, bởi tình cờ là để che giấu sự ngu dốt.

Bên cho là đúng,  y cứ vào các bằng chứng cổ sinh vật học, để phản đối việc Thượng Đế 7 ngày tạo nên trời đất và các sinh vật. Con số phải lên đến hàng triệu năm chứ không phải 7 ngày, và do đó họ kết luận chương 1 sách Sáng thế ký là sai. Tuy nhiên sách Sáng thế ký là một bộ phận hữu cơ và tương đối trong toàn thể một cuốn gọi là Kinh Thánh-và ở nơi khác lại có đoạn “một ngày cũng như một ngàn năm, một ngàn năm cũng như một ngày” cho nên thời gian mà sách Sáng thế- Kinh Thánh đề cập tới có thể giãn ra một triệu lần hay co lại một phần nghìn tùy ý. Nhưng nếu dựa vào bằng chứng cổ sinh vật học thì thuyết Tiến hóa gặp lỗ hổng rất lớn: Giữa con người và con vượn không có dạng trung gian.

Hiện nay, thuyết Tiến hóa Darwin đang thất thế. Bởi, nó có thể giải thích đúng cho hình hài nhiều loài vật, nhưng lại dường như rất yếu lý khi nói về riêng con người. Cộng thêm việc nhiều nhà khoa học trước theo thuyết Tiến hóa, sau này họ lên media chối bỏ, làm cho tín đồ thuyết Tiến hóa giảm xuống đột ngột.

Thực ra, thuyết Tiến hóa vừa đúng vừa sai. Nói thuyết Tiến hóa sai hoàn toàn thì quá là tội nghiệp. Thuyết Tiến hóa đúng ở chỗ vạn vật cần thời gian để trưởng thành. “Đồng quy nhi thù đồ.” Ví dụ, mỗi người cần thời gian để trưởng thành, không thể có chuyện một người mới sinh ra để hiểu hết lễ nghĩa. Tất cả đều đang tiến hóa.  Vì vậy nên nói rằng thuyết Tiến hóa vẫn còn chút giá trị trong cuộc sống hôm nay, nếu chúng ta hiểu đúng.

Vì hiểu nhầm ý nghĩa của tiến hóa, nói cách khác là tiến hóa sai đường, cho nên nhân loại lâm vào bốn cái lầm lỡ chí tử như sau:

Lầm lỡ quân sự: sản xuất bom có thể tiêu diệt toàn thể văn minh con người.

Lầm lỡ kinh tế: đặt trên sự chạy đua sản xuất mà không trên công ích, nên dần tới chỗ khai thác triệt để các tài nguyên thế giới và các dân tộc thất thế.

Lầm lỡ chính trị: vì đặt trên nguyên lý đua tranh sẽ đưa đén sự cách biệt bi thảm giữa những nước giầu và nghèo.

Lầm lỡ sinh lý: để cho sinh sản ra quá độ sẽ bít hết đường lối tiến triển và đưa đến sự hạ giá đời sống con người. Đó là bước mở màn cho các nước văn minh phải trở lại thời tiền sử chịu cảnh đói khát, bệnh hoạn, và tất cả sinh lực phải đổ trọn vẹn vào việc duy trì sự sinh tồn suông.