Trong một cuộc gọi cho tôi hồi tháng 3, cô Ngô Thị Hồng Lâm có thảo luận với tôi về triết Nho. Cãi nhau không lại, cô Hồng Lâm bảo: “Ông Khổng hai ba bà đấy”.

Ý của cô là ông Khổng lắm vợ.

Xin phân tích như sau:

Khổng lấy vợ năm 19 tuổi.  Sau đó đi dạy học khắp nơi. Đến cuối đời, ông Khổng vẫn còn khỏe, đi viếng bà Nam Tử. Nhiều người bảo là ông Khổng phản bội vợ cũ để đi theo vợ mới. Từ đó, ông Khổng là sư tổ của văn hóa đa thê.

Cho đến nay, đời tư của Khổng Tử vẫn là một chủ đề cực kỳ nóng hổi, còn nhiều vấn đề cần phân tích. Không ai biết người vợ đầu tiên của Khổng còn sống hay đã chết, trong lúc ông đi làm nhà sư phạm. Nếu vợ ông Khổng chết sớm, ông Khổng góa vợ năm 20 tuổi thì việc năm ông 60 tuổi đi viếng bà Nam Tử không có gì để gọi là phản bội.

Hoặc, vợ của ông bỏ chồng đi theo người khác, nếu ông -lúc đó đang tự do (vì đã bị vợ bỏ), đi viếng một người đàn bà tự do, thì cũng không thể gọi ông là phản bội.

Tiểu thuyết Mật mã De Vinci của của nhà văn Mỹ Dan Brown độc giả Công giáo (Catholic) phản đối vì trong truyện đó ông này viết Chúa Giê-su có vợ, cụ thể là bà Mari Ma-đơ-len, xuất thân từ nghề gái điếm. Xin lỗi quý vị, Chúa thì cũng là người, do đã mặc áo xác thịt, và việc một người  nam tự do đến với một người nữ tự do thì không có gì là dâm hay tục.  Mari Ma-đơ-len trước khi làm gái điếm và sau đó hoàn toàn khác nhau, câu chuyện của nàng được kể khắp quả địa cầu. Tiên tri Ô-sê cũng được lệnh đi lấy một người đàn bà tà dâm làm vợ. Ông vui vẻ nhận lệnh này, đến với người đàn bà đó, trước hết làm một giao kèo: “…đừng làm sự gian dâm và chớ làm vợ cho người nam nào, thì ta đối với nàng cũng sẽ làm như vậy.” Gỉa sử nếu có chuyện giữa Chúa Giê-su và nàng Mari Ma-đơ-len thì Chúa Giê-su cũng không có tội, nói gì đến chuyện giữa Khổng Tử và bà Nam Tử quá là văn hóa.

Do đó, nếu ta nói rằng “Ông Khổng hai ba bà đấy” không phải là một câu nói thật triết. Chỉ khi nào chứng minh được cùng một lúc Khổng có 2 bà thì mới nói là Khổng đa tình.

Đáng lẽ không viết bài này, vì như thế chẳng khác gì tiết lộ cuộc gọi cô Hồng Lâm gọi cho tôi, nhưng vì nó liên hệ đến vận mạng của nhiều người, cho nên phải ghi ra.  Khổng không kêu gọi đa thê, cũng không kêu gọi đánh vợ.  Ở Việt Nam, cứ cô nào bị chồng đánh là đổ cho thầy Khổng, đổ cho Nho giáo. Anh nào đánh vợ thì tự do anh đó chứ thầy Khổng không hề dạy.

Khổng là người Việt. Nhưng bạn chớ vội vàng học theo ông Khổng, vì không được trình độ như ông đâu.

Ngày 23 tháng 04 năm 2020.

tonphi2021@gmail.com