Năm 1949, tại hội nghị triết học thế giới Honolulu, những triết gia đến từ 30 quốc gia Âu Mỹ đã họp và thống nhất bầu cho triết Khổng làm nhạc trưởng của thế giới. Điều này mới nghe qua thì thực là vô lý, nhất là đối với người Á Châu. Tại Á châu, ngay quê hương của triết Khổng, người Á châu than vãn về Nho giáo, nhiều người trong số đó đòi xóa sổ triết lý này.

Đối với người ngoài ngành triết, thì, Nho giáo chẳng qua chỉ là mấy câu nói tuy có tính chất triết ngôn, nhưng không vượt quá tầm lương tri (le bons sens ou la sagesse pratique). “Thật vô lý hết sức.”- các thành viên của Tập hợp dân chủ đa nguyên nghĩ trong lòng nếu thấy kết quả xếp hạng kể trên. Có gì đâu mà 30 nước Âu Mỹ lại phải bầu cho nó? 

Ở góc độ dễ hiểu nhất, các triết gia Âu Mỹ thấy ở triết Nho có 2 điểm mà các nền triết học khác không có:  bình sản và nhân chủ. Nước Pháp 1848 mới bãi bỏ nô lệ, trong khi bên viễn Đông đã bãi bỏ tự bao giờ.

Hiến pháp Mỹ do Thomas Jefferson chắp bút, Thomas Jefferson sang Pháp và đọc tư liệu về sách Kinh Thư (Shoo King) của các nhà truyền giáo dòng Tên, rồi lấy các ý tưởng trong đó. Thomas Jefferson không giấu giếm điều này.  Hiến pháp Mỹ là đứa con hợp hôn giữa Kinh Thánh (tiêu biểu nhất của nền thiên khởi) và Kinh Thư (tiêu biểu nhất của nền nhân chủ). Như vậy, Kinh Thư ( triết Nho) không hủ lậu, chẳng qua là người ta không biết vận dụng nó trong thời mới, dưới các ngôn ngữ mới.

Còn các câu như: Quân sử thần tử, thần bất tử bất trung thì không phải của Nho gia. Người đời dễ nhầm câu này và quy tội cho ông Khổng. Với giới triết gia Âu Mỹ thì khác, họ làm việc trên tư liệu gốc, chứ không nghe nói. Người thường nghe nói người Hoa làm chủ nước Tàu kể cả phần dưới sông Dương Tử đã lâu, còn nhà khảo cổ thì khai quật lên và đo sọ thì thấy đó là sọ người Việt. Kết quả khảo cổ ADN mới nhất cho thấy đúng là người Việt đã là chủ nhân của đồng bằng trước người Tàu. Có bà Nguyễn Nguyên Bình là con gái của tướng Nguyễn Trọng Vĩnh làm chứng điều này, bà rất vui mừng khi lần đầu tiên được nghe thấy.

 

Giáo sư Nguyễn Công Lý kể cho chúng tôi rằng một ông sư ở Đà Lạt chứng minh được chữ Hán là do người Việt chế tác không hết thảy thì cũng là chính yếu. (Tần Thủy Hoàng có công thống nhất mặt chữ).  Thực ra, không cần trình độ tiến sĩ, chỉ cần sinh viên ngành Hán-Nôm thời điểm 2020 này cũng biết rằng 30 bộ cơ bản cấu tạo nên 3000 chữ Hán phức tạp thể hiện nền văn minh Việt.

Ở Việt Nam, bạn đã gặp ai có bằng cao học ngành văn minh Việt Nam chưa? Chắc là chưa. Có một người như vậy, ông Vương Đằng tốt nghiệp cao học văn minh Việt Nam, sau này làm thông dịch viên cho đại sứ quán Mỹ tại Washington, khi bay về Việt Nam có gặp tôi cuối năm 2018.

Giáo sư Creel cho triết Việt là “một hiện tượng có tính cách biến tán huyền ảo” (evanscent phenomenon). Vì vậy, năm 1949, tất cả đã bầu cho triết Việt (triết Khổng) làm hướng đạo mới của nhân loại. Tất nhiên, nhân gian lý sự khác xa với lý tưởng thế sự. Sinh viên châu Á thế kỷ XXI này vẫn không ngừng chửi triết Nho. Để hiểu vì sao hội nghị triết học Honolulu lại chọn làm “nhạc trưởng” thế giới thì bạn phải biết ba thứ tiếng và chữ:  Anh-Pháp-Nho.  Mấy đứa học hành không đến nơi nhưng mua được tấm bằng thì nhìn thấy những lý tưởng đẹp đẽ suông tình không hơn một giấc mộng, còn những nhà khoa học cao cấp nhất, những nhà khoa học đầu ngành như Karl Jung (psychology des profondeurs) thì ca ngợi triết Việt hết lời.

Triết Việt là triết Cơ thể, triết học Tây phương là triết học bộ phận. Mao Trạch Đông thấy chim sẻ ăn hạt lúa non thì rủ quân bắn chết hết chim sẻ. Chim sẻ không còn, sâu mọc nhanh, ăn hết lúa non, cuối cùng tạo ra nạn đói. Ví dụ trên kể cho thấy  triết học bộ phận mà Mao Trạch Đông gây hại như thế nào. Trong triết Nho không có chuyện giết hết con này để tăng năng suất cho loài cây kia, vì triết Nho là triết cơ thể. Mao Trạch Đông trước đó từng chửi: Khổng Khâu nghiết phẫn chi học (cái học của Khổng là cái học ăn cứt).

Các nhà chính sách giáo dục của Đức thừa nhận là không có lối thoát. Nền văn minh cơ khí của Tây phương giờ đây đã phát bệnh, sau nhiều năm dạy cho con người cắt bỏ các cơ năng để tập trung vào một cơ năng duy nhất để chạy đua. Bệnh viện tâm thần vì thế mở ra không kịp. Đến lúc này mới thấy triết lý yêu cầu phát triển hài hòa các cơ năng con người như của bên Tàu là đúng.

Nhan Hồi than rằng: “Chiêm chi tại tiền, hốt nhiên tại hậu… 瞻 之 在 前 ， 忽 焉 在 後” (Luận Ngữ chương I .10), đạo lý của thầy đang thấy đàng trước thoắt chốc lại ở đàng sau. Lúc thầy Khổng chết đi, phá vách đất trát tường thì thấy có bản ghi chữ nòng nọc, không phải người Việt thì làm sao có được? Bây giờ đã có nhiều người nổi tiếng biết điều này, nhà báo Lê Phú Khải ở Sài Gòn, nhà giáo Lê Trọng Hùng ngoài Hà Nội. Chủ đạo Việt là gì thì nhiều người đã rõ. Như chúng tôi đã nói ở trên, vấn đề là viết lại triết Việt dưới ngôn ngữ mới, vì không thể sử dụng nó như trong trạng huống ban đầu, bởi ai nấy đều mang sẵn niềm ác cảm.

Tôi rất vui khi các bạn Tập hợp dân chủ đa nguyên đặt câu hỏi. Các bạn An Khang, Đinh Bảo Châu đặt vấn đề rất hay, do đó chúng tôi phải đưa ra các tư liệu gốc để làm việc.  Hy vọng bài này giải đáp được tất cả các thắc mắc của quý bạn.

 

Ngày 06 tháng 05 năm 2020.

Tôn Phi.

tonphi2021@gmail.com