Bài thứ 3 hồi âm nhà nghiên cứu Hà Huy Toàn.

1/ Hà Huy Toàn nói Kim Định dùng phương pháp huyền sử để lập thuyết?

Thưa.

Chúng tôi đọc hết sách của thầy Kim Định, trừ 2 cuốn: Sinh hoá, Thế chiến lược toàn cầu của nước Mỹ. Còn lại chúng tôi đã đọc hết, kể cả những cuốn Kim Định viết khi ông sang nước ngoài sinh sống.

Thuyết An Vi lập nên đầu tiên, Kim Định đã dùng phương pháp so sánh tỉ giảo làm nền. So sánh đối chiếu từng điểm giữa Tàu và Pháp. Đối chiếu rất kỹ tư liệu của các linh mục Dòng Tên khen so với các dòng khác. Sau này, trong cuốn Nhân Bản, Kim Định mới dùng phương pháp Huyền sử. Thực chất là so sánh Huyền sử các nền văn minh, Huyền sử tạo ra lối sống con người. Phương pháp tỉ giảo là chính yếu nhất.

Cũng có lúc, Kim Định dùng phương pháp huyền sử. Chẳng hạn trong cuốn Nhân Bản, triết gia Kim Định đưa ra mổ xẻ huyền sử của người Hy Lạp (thần thoại Hy Lạp) để lý giải tập tính sinh hoạt của Âu châu ngày nay. Một nhà bác học Tây viết: Huyền sử thật hơn những gì gọi là lịch sử. Đó là nói về cấp độ cộng đồng người. Về cấp độ cá nhân, những lời nói của người mẹ và người bố trong gia đình lúc đứa con nít 3-4 tuổi đi theo suốt cả cuộc đời nó, vì lúc đó nó còn là trang giấy trắng. Những lời này ảnh hưởng đến cuộc đời sau này của đứa trẻ nhiều hơn những năm tháng học thuật trên ghế nhà trường hay trên giảng đường.

Phương pháp so sánh tỉ giảo là chính, phương pháp huyền sử là tuỳ. Hà Huy Toàn nói Kim Định dùng phương pháp huyền sử để lập thuyết tức là đang lấy tuỳ làm chính.

2/ Hà Huy Toàn nói Triết gia Lương Kim Định lập thuyết An Vi ( Việt Nho)?

Thưa, không hẳn. Kim Định không lập thuyết An Vi. Thuyết An Vi do bố Phục Hy và mẹ Nữ Oa lập. Nói rằng “Triết gia Lương Kim Định lập thuyết An Vi ( Việt Nho)” là vừa đúng vừa sai. Phải dùng chữ “tái lập”(reloaded) thì mới chuẩn.

3/ Kim Định tự biện?

Đối với những người chống đối thì quả là như vậy. Khi Kim Định nói bên viễn Đông có bình sản, thì tức thời người ta sẽ cãi, bởi vua chúa Trung Hoa giàu có ức vạn, và dân thì đói rét thê lương.

Những tư liệu mà Kim Định đưa ra, ví dụ như thể chế quân phân ruộng đất, chẳng lẽ cũng tự biện nốt? Thể chế đó có ở chế độ thái ấp ( nhà Trần), cho nên nó là có thật, không phải là huyền sử. Huyền sử là cái gì không có mốc giới rõ ràng, còn thái ấp nhà Trần thì có mốc giới hết sức rõ ràng. Vì ai nấy đánh mất lòng tự tín dân tộc, nên nghe thấy ai khen một thể chế (như quân phân ruộng đất, lễ tịch điền) của dân tộc thì liền cả công trình của họ là tự biện, dù người ta làm theo phương pháp khoa học và triết học và được quốc tế vinh danh.

Chúng tôi không có ý muốn nói rằng bác Hà Huy Toàn khinh bỉ cội nguồn. Có điều, quả quyết không phải là chứng minh và bác Hà Huy Toàn đang làm việc theo kiểu quả quyết. Còn chúng tôi và Kim Định chứng minh, dựa trên thể chế, tức là đã đóng ấn lên dân tộc.

So sánh các tư liệu lịch sử các nước, cũng chỉ thấy Việt tộc làm quân phân ruộng đất đầu tiên. Điều này có trong lịch sử ( sử hàng ngang) lẫn huyền sử (sử hàng dọc), sao cả thể nói là tự biện? Bên ủng hộ Kim Định là hội nghị triết học thế giới năm 1987 tại Anh. Trước đó 38 năm, vào năm 1949, hội nghị triết học thế giới tại đảo Honolulu Hoa Kỳ cũng bầu cho triết Nho. Không lẽ những người này cũng là tự biện nốt?

4/ Triết Việt Nho là xấu?

Tôi đã hỏi Câu này có phải do bác Hà Huy Toàn viết không, hay ai lấy nick của bác ấy để viết: “Một hệ tư tưởng tốt không thể tha hoá thành một hệ tư tưởng xấu. Việt Nho tha hoá thành Tàu Nho để Việt tộc bị nô dịch bởi chính nó. Vậy Việt Nho chỉ là một hệ tư tưởng xấu thôi.” Câu trả lời chỉ là “có” hoặc “không” , nhưng bác Hà Huy Toàn không (chưa) hồi âm.

Có người bạn chửi triết Nho là: “Quân xử thần tử, thần bất tử bất trung”, với ý chê triết Nho độc tài. Tôi hỏi lại người bạn đó, rằng danh Nho nào nói như vậy, người bạn này không trả lời được, rồi hủy kết bạn với tôi luôn (?!)

Khi vây, ta phải có chứng cứ. Việt Nho là xấu, câu nào trong triết Việt Nho nói như vậy? Khi làm việc, cần làm việc trên tư liệu gốc, đừng làm việc dựa trên nghe nói.

5/ Nền giáo dục Khổng là giáo dục nhồi sọ?

Nhiều người, như tập hợp dân chủ đa nguyên bên Pháp, nói rằng Nho giáo nhồi sọ. Có thực như vậy chăng?

Vừa đúng vừa sai. Trong cuốn Dẫn Luận Về Nho Giáo của đại học Anh Oxford xuất bản, tác giả Daniel K. Gardner trưng ra tấm hình ông thầy đồ cầm đũa đập vào đầu cậu học trò tóc để trái đào đang đọc thuộc lòng. Với những hình ảnh mắt thịt như thế, nói rằng Nho giáo nhồi sọ cũng không hề sai.

Tìm trong tư liệu gốc, không thấy có nơi nào nói buộc phải học sách này hay kinh nọ, tuy có nói đến thi, thư, lễ (VII.17) nhưng cũng không phải là sách buộc học, như có lần ông khuyên nên học kinh Thi, thì đủ tỏ không buộc theo sách đó, và nếu có thì cũng là một trong bốn môn được chú ý (tử dĩ tứ giáo: văn, hạnh, trung, tín, 子 以 四 教: 文, 行, 忠. 信 VII.24). Vậy không có duy thư. Khổng nhằm biến môn đệ thành người quân tử chứ không thành những ông hàn lâm. Học rộng mà không làm được việc thì rộng có ích chi đâu? (Tuy đa, diệc hề dĩ vi? 雖 多, 亦 奚 以 為 XIII.5). Việc khoa cử sau này ra đề thi theo lối ký tụng thuộc lòng là do mấy ông văn thần và mấy ông này không phải là Nho gia. Nhiều người nghe nói thoáng qua rồi quy cho ông Khổng tội nhồi sọ. Nhật Bản hiểu về Nho hơn Trung Quốc, Nhật Bản không áp dụng khoa thi để tuyển lựa quan chức, theo đúng tinh thần nguyên bản “Cử hiền dữ năng”.

Về giáo dục, mãi đến thế kỷ XX, người ta mới sờ đến động từ “khai phóng”, trong khi đó bên viễn Đông từ lâu đã có động từ “tận kỳ tính”, đủ biết bên viễn Đông đã sớm sủa lắm rồi.

6/ Có nên đọc kinh điển dân tộc hay không?

Câu hỏi này cũng giống câu hỏi, câu chuyện A-đam và E-và không đúng về nghĩa đen, vậy tại sao các Cơ-đốc nhất trên toàn thế giới bàn bạc mãi về câu chuyện mà văn bản gốc chưa đầy 1 trang giấy đó?

Những câu chuyện của một dân tộc cũng vậy. Như truyện Âu-Cơ, Lạc Long Quân của Việt Nam. Nó là huyền sử, không xác định ranh giới bờ cõi được, vậy tại sao phải đưa vào nhà trường là nơi đang được cho là làm việc theo khoa học? Kinh điển dân tộc của nhóm dân nào là những trang chiếu giải trung thành nhất vũ trụ quan, nhân sinh quan của một nhóm dân đó. Nếu bỏ câu chuyện đó ra thì nhà trường không còn là nhà trường.

Năm 1865, Augustin Thierry viết: “Lịch sử thật chỉ tìm thấy trong giai thoại truyền kỳ, đó là sử truyền tụng sống động và ba phần trên bốn nó thật hơn những cái ta gọi là lịch sử” ( Revue des deux mondes trang 158). « La légende, c’est la tradition vivante et trois fois sur quatre, elle est plus vraie ce que nous appelons l’histoire ».

Trên đây là một số kiến giải trên tư liệu gốc, rất mong được nghe ý kiến đóng góp của bạn đọc.

Ngày 23 tháng 06 năm 2020.

Tôn Phi.

 tonphi2021@gmail.com