Viết tặng một người bạn ở Cần Thơ, và những người bạn trăn trở cho kiếp nhân sinh này.

Tôi có một người bạn ở Cần Thơ. Buổi tối, ngồi cầm điện thoại nhắn tin cho nhau. Không lẽ số phận của bao lứa trẻ Việt Nam sẽ tăm tối như thế này. Người bạn nói rằng, ước gì bạn sinh ra ở một quốc gia khác.

Cùng một sự cố- có những gia đình dùng tiếng cười để giải quyết nhẹ nhàng, nhưng cũng có những gia đình giải quyết với nhau bằng nắm đấm và bạt tai. Những đứa trẻ sinh ra trong gia đình loại thứ hai thường ước ao giá mà chúng được sinh ra trong gia đình thứ nhất.

Thế rồi, chuyện sinh ra ở nhà nào, quốc gia nào…trở nên hết sức vô lý, nếu không thừa nhận thiên mệnh.
“Thiên mệnh chi vị tính.” Tức là, mỗi người sinh ra trên đời đều có một thiên mệnh.

Bản gốc chữ Nho: 天 命 之 謂 性 (1). Theo sách Trung Dung chương thứ nhất. Giải nghĩa chữ tính là cả một tập tài liệu dài.
Thế thì, cha mẹ sinh ra ta chỉ là cha mẹ “biểu kiến”. (Không vì thế mà ta không kính trọng cha mẹ đời này).

Cho nên, một cách chắc chắn tôi khẳng định với bạn rằng, bạn không sinh ra nhầm nơi. Nơi này cần bạn. Vì được sắp xếp theo một thứ tự cực kỳ chính xác, cho nên được thủ tướng-giáo sư Trần Trọng Kim khen nức nở trong lời mở đầu tác phẩm biên khảo của ông. (2)

Nếu bạn sinh ra ở một đất nước sung sướng, giàu có, thì không khéo mình chết vì nghiện ma túy, giang mai lậu Aids…Còn mình sinh ra ở đây, ăn rau ăn măng qua ngày hóa ra lại có thân thể và tinh thần khỏe mạnh. Nếu cô sinh ra ở Mỹ, thì không khéo cô đi theo bọn Black Lives Matters rồi bị bắn chết rồi cũng nên. Cho nên, khi Trời sinh bạn ra ở nước Việt Nam, thì bạn đang nắm một thiên mệnh nào đó.

Tôi cũng từng tuyệt vọng như người bạn vậy. Cho đến khi tôi được học kinh điển dân tộc qua các tác phẩm “giải kinh” của giáo sư Lương Kim Định. Giờ đây, tôi có thể biết được một người có học kinh điển dân tộc hay không, hay sống bằng kinh nghiệm thế tục.

Chỉ cần nghe giọng nói của một người qua đầu dây phone, tôi biết được tính cách của người đó. Ấy là do “Suất tính chi vị đạo”. Vì tính ở ngay nội tâm ta, nên ta có thể dùng đức mà can thiệp cải biến, vì thế mà nói “đức năng thăng số” là vậy.

Ngày 30 tháng 07 năm 2020.
Viết tặng người bạn.
Tôn Phi.
(1) Nên xem cuốn Trung Dung-vi diệu của triết lý Khổng giáo, Phan Khoang dịch, Mai Lĩnh xuất bản.
(2) Xem chương mở đầu sách Nho giáo, Trần Trọng Kim.