Nhà giáo Hà Huy Toàn phê phán rằng Paul Nguyễn Hoàng Đức tự xưng mình là “triết gia”. Theo quan điểm của chúng tôi, cái đó không sao cả. Các bạn trẻ học đại học, cũng gọi cô giáo nhà bên chỉ học hết cấp 3 là cô giáo, học tiếng Anh tiếng Pháp với cô, xưng mình là học trò của cô, cũng chẳng ngại gì. Cô xưng là cô giáo cũng không thành vấn đề mấy. Vậy, nếu ông Nguyễn Hoàng Đức có tự xưng mình là cái gì “gia” cũng không sao cả. Điều kiện là ông làm tốt nghề mà ông giới thiệu.

Cái sai của ông Nguyễn Hoàng Đức ở đây là ông không phân biệt được khác nhau giữa “triết học gia” và “triết gia”. Điều này rất dễ nhầm lẫn. Chẳng hạn, người ta viết: “Đông phương có hai triết gia là Lão Tử và Khổng Tử” là một sự đánh đồng. Ta hãy cùng phân tích.

Lão Tử có những câu nói rất hay: “Bần cùng sinh đạo tặc-Loạn lạc xuất anh hùng.” Hồi đầu tiên cầm cuốn sách Đạo đức kinh của Lão hầu hết ai cũng thích. Nhưng, những câu như trên đúng thì đúng thật, nhưng có bậc phụ huynh nào dám treo những lời của Lão Tử cho con trẻ ấu thơ đọc chăng? Hẳn là không, tuổi thần tiên không nên nghe những câu sắt thép như vậy.  Dù Lão là bậc thượng trí, không ai muốn con trẻ của mình ngấm những lời của Lão Tử khi nó còn thơ ấu cả. Trong nhân gian không có thầy đồ Lão là vậy. Lão Tử  chỉ là một “triết học gia”. Cho con nít đọc Đạo Đức Kinh không khác gì bắt đứa con nít 3-4 tuổi làm toán suy luận, người đời nom có vẻ là thành công, gọi cho nó danh hiệu “thần đồng”. Bắt đứa con nít tư duy PHÂN TÍCH sớm là một tội ác, làm cho nó mất đi tuổi thơ.  

Trong khi đó, Khổng có những câu nom có vẻ như cách ngôn, ai cũng nói được,  mà lại đi được xa, tuổi nào cũng đọc được. Ví dụ như câu “Thiên lý tại nhân tâm”. Một câu khác,  “Lộc tại kỳ trung hỹ”, dạy trẻ em rằng phước lộc của cuộc đời con nằm ngay trong lòng con. Tuổi càng lớn thì càng ngấm, càng già đi thì càng hiểu sâu câu văn để sống đời.  Vì vậy, ai cũng muốn gửi con đến nhà thầy đồ Nho. Những câu văn của Lão gây kích thích tâm trí hơn nhiều, nhưng không ai gửi con đến học ở Lão cả. Khác nhau ở chỗ đó.

Đường lối của Khổng không đi vào kết cấu thành ý hệ nhưng lung linh huyền ảo. Lối giáo dục của Khổng chú trọng Kinh Thi. Chẳng hạn, một đứa trẻ Tàu vào năm 3 tuổi được tập viết bài Quan quan thư cưu. Đến năm 10 tuổi nó vẫn chỉ thuộc lòng. Đến năm 18 tuổi, tuổi cập kê, thì nó mới nhớ lại bài này để đi cưa gái. Đến năm 30 tuổi nó lại nhớ lại bài thơ này và ngấm sâu sắc hơn trong việc quản trị gia đình. Rất khó nhìn ra sự thành công của ông Khổng, cũng như, rất khó nhìn ra sự thành công của vua Bảo Đại- một cây viết lấy lại được hết các phần lãnh thổ cha chú mình đã trao cho Pháp. Nói về giáo dục, Khổng thành công rực rỡ, xứng gọi là triết gia.

Đến đây, bạn đọc đã hiểu tại sao lại có sự phân biệt tinh vi đến như vậy: triết học gia và triết gia khác nhau. Đặc điểm của triết gia là có nhân cách quyến rũ, nhiều người đi theo cách tự nguyện. Vì vậy, chúng ta nhớ tên những đệ tử đầu tiên của Khổng (Tử Cống, Nhan Hồi, Tăng Tử…), nhưng không ai biết tên nhóm đệ tử đầu tiên của Lão (nếu bạn biết xin báo cho chúng tôi).

Vậy, Paul Nguyễn Hoàng Đức là “triết học gia” thì đúng hơn là “triết gia”. Nếu Nguyễn Hoàng Đức gọi mình là “triết học gia” thì chẳng có gì đến nỗi gọi là tự phong hay tự xưng.

Ngày 10 tháng 08 năm 2020. (chỉnh sửa mới nhất ngày 27 tháng 10 năm 2020)

Tôn Phi.

Email: tonphi2021@gmail.com