Tôn Phi. Khoa Văn học USSH 2014-2018.

Đây là tác phẩm tôi được giao cho làm khóa luận vào năm thứ tư, cùng với cô Nguyễn Thị Thanh Xuân, một giảng viên kỳ cựu trong khoa văn. Nay cô đã nghỉ hưu.

Một tác phẩm văn chương hay là một tác phẩm đặt ra được những tiền để để cho người đọc suy nghĩ và sống tiếp. Một cuốn sách phê bình văn chương hay là một cuốn sách đặt ra được những chương trình làm việc.

Tác phẩm kể xung quanh cuộc đời nhân vật Batsana, từ lúc thiếu niên cho đến khi sắp về hưu. Bối cảnh ở trong một quốc gia Đông Âu đương bị sát nhập trong liên bang Xô Viết. Batsana là một nhà văn rất có tài, được cử làm ủy viên trung ương của nhà nước.

Qua cuộc gặp gỡ giữa Batsana và Đức Giê-su trong giấc mơ, Đumbatzer nêu những suy tư với vấn đề Thượng Đế. Tại sao ông lại đặt ra hoàn cảnh? Nhà văn không nói tên, nhưng khi gọi bằng danh từ “chàng thanh niên”, “bị đóng đinh câu rút” thì người kinh nghiệm hiểu đó là Đức Giê-su. Qủa thực, hoàn cảnh gây ra rất nhiều cái chết, mà hoàn cảnh lại do Thượng Đế gây ra, không nhiều thì ít, vậy chẳng phải Thượng Đế đẩy người ta đến cái chết sao? Đoạn đối thoại giữa Batsana và chàng thanh niên là một câu trả lời (chưa xét hợp lý hay không hợp lý) cho câu hỏi đó. “Không phải Giu-đa bán Chúa, mà y bị bán mình”. “Chúa không cám dỗ con người. Chúa thử thách con người.”

Vào độ năm 12 tuổi, cậu bé Batsana giết người. Nguyên nhân, tên đạo tặc cướp, giết, hiếp. Cậu bé Batsana thay trời hành đạo, rút khẩu súng ngắn giết chết y.

Trả lời câu hỏi mà tên tác phẩm nêu ra. Nhân vật Batsana trong tác phẩm Quy luật của muôn đời của nhà văn Nôđar Đumbatze cho rằng, quy luật của muôn đời, là con người giúp đỡ nhau tìm lại danh dự, vinh hiển, phẩm giá,…Người Viễn Đông gọi đó là “Châu về Hiệp Phố”.

Trải qua 40 năm, tác phẩm Quy luật của muôn đời được chọn làm niên luận cho sinh viên văn, và nhiều hơn thế, được bàn đến nhiều ở các nước, từ Đông Âu cho đến Việt Nam. Trong lúc làm khóa luận này, tôi đương gặp nhiều phiền phức, song khi làm hết khóa luận cũng Nay, đã tốt nghiệp một trường khác, nhưng tôi vẫn giữ những kỷ niệm đẹp nhất đời đi học ở USSH.

Có thể tôi sẽ không làm trong ngành văn học. Song, nhờ tác phẩm này, tôi phác thảo được những chương trình hành động trên giấy. Đợi đến khi “Châu về Hiệp Phố”, chúng ta sẽ gặp lại bạn bè cũ mới, để thực thi những chương trình đó.

Hà Tĩnh, ngày 31 tháng 01 năm 2021.

Viết trong những ngày về quê an trí.

(đang nhớ lại bài làm để viết tiếp)