Tôi có rất nhiều bạn. Phạm Mạnh Khôi là bạn học thuật, đến thăm tôi lúc tôi làm bảo vệ ở Sài Gòn. Anh chàng có nhiều thắc mắc, giải đáp không dễ.

Khôi có một số nhận định đúng:

“Có vài điều khác tôi nhận thấy khi dân chủ hoá Việt Nam cần bàn. Kim Nhật Thành không tạo ra một Bắc Hàn mạnh mẽ như Hàn Quốc, có điều gì đó ở ông ta đang không hiểu về nhân quyền rồi. 2-Hongkong, Singapore từ thuộc địa của Anh đã dân chủ hoá thành công, có lẽ họ quá nhỏ và lòng dân ngấm sâu nhân quyền nhiều hơn, rồi Park Chung Hee và Lý Quang Diệu mới làm nên kì tích.” Điều này Khôi nói đúng. Mới năm 1970, nhà báo Hàn Quốc sang thăm Sài Gòn, vô cùng ngưỡng mộ bầu không khí học thuật nơi đây. Nhà báo về viết bài, rủ dân làm theo và đã thành công.

“Ngay cả Singapore, trong hồi kí của Lý. Lý cũng nói luôn rằng chúng tôi cần phải có thêm 1-2 thế hệ nữa, ông được đào tạo bởi ngành luật của Anh, Oxford thì phải.”. Điều này Khôi nói đúng. Từ một văn hóa cãi ngẳng chuyển sang nền kinh tế tri thức, phải mất 3 thế hệ.

“Nhưng Lý Hiển Long ngày nay không thể là lãnh đạo hiểu quản trị mà chỉ biết quản lý quốc gia. Xui xẻo!”. Đúng rồi. Singapore không có văn chương, cả xã hội thành một bộ máy, ăn, làm, làm, ăn, đắp chăn ngủ. Con người chỉ có mong ước trở thành công chức.

“Marx-Lê là cái học thuyết dung hợp của Hồ Chí Minh.” Sai. Đức Giê-hô-va đặt tay lên Đức Giê-su: ” Này là con ta yêu dấu, đẹp lòng ta mọi đàng. Các ngươi hãy nghe lời người.” thì Giê-su được coi là người thừa kế chân chính và hợp pháp duy nhất của thiên phụ. Còn, khi Lê-nin phản nguyên lý của Karl Marx thì không thể có cái gọi là “chủ nghĩa Marx- Lê-nin”. Vì Lê-nin làm bậy nên không được coi là truyền nhân của Marx. Giu-đa có lòng yêu thương người nghèo, ngoài ra còn có lòng muốn bạo lực cách mạng để giải phóng dân Giu-đa khỏi đế quốc La Mã, song, không ai gọi Giu-đa là người thừa kế của Giê-su cả. Không thể dung hợp Giu-đa và Giê-su thành chủ nghĩa Giê-su-Giu-đa. Tương tự, không thể dung hợp Lê-nin và Marx. Bên Mỹ có viện nghiên cứu chủ nghĩa Marx, song, đã và sẽ không bao giờ có cái gọi là “Viện nghiên cứu chủ nghĩa Marx-Lênin”, bởi Marx chưa bao giờ trao quyền thừa kế cho Lê-nin. Mỹ nắm vững công pháp quốc tế về quyền thừa kế. Ở Mỹ bạn được tự do đặt mọi danh hiệu, song, nếu đặt danh hiệu bậy bạ, xâm phạm quyền thừa kế, FBI hoặc mạnh hơn nữa là CIA, sẽ đến và yêu cầu bạn giải tán ( Xem trường hợp Nguyễn Hữu Chánh xâm phạm quyền thừa kế, bị bắt phải họp báo giải tán trong vòng 1 tháng). Bạn Khôi rất thông minh, nhưng không biết về công pháp quốc tế ( do không được học hành căn bản), cho nên mới rớt vào bẫy ngôn ngữ này.

“Đây là quan điểm của riêng tôi, đúng sai thì cứ tranh luận. Tôi cũng thừa nhận đạo đức tin lành này thật tốt lành!”. Nền đạo đức Tin Lành chưa chắc đã tốt. Tin Lành ở đây không nên hiểu là một tôn giáo tách ra từ Vatican, như Protestant, hay Quaker, hay Thanh giáo ( Puritans). Tin Lành ở đây chỉ về một tinh thần sáng tạo và trách nhiệm cộng đồng, đặt niềm tin vào cuốn Kinh Thánh. Mặt trái của Tin Lành là dễ bị giả mạo và xâm nhập bởi điệp viên vô thần. Nho giáo cũng là một đạo Tin Lành, nhưng thuộc về nền văn minh vô ngôn, nói mà không nói.

“Đà Lạt và những nơi bạn viết về Việt Nam không được xây nên bởi người Việt, đó là công trình của Tây, do Tây, và thuộc Tây.” Tôi sống ở Đà Lạt một năm, làm nghề shipper sống để học. Không một nhà nào ở Đà Lạt là không biết mặt tôi.
Phần nửa trước của Đà Lạt thì đúng là của Tây, do Tây, và thuộc Tây. Nửa sau của Đà Lạt, do người Việt tự phá.

“Và nếu tinh thần Tin Lành là tốt như vậy nhưng thử nhìn xem đạo này khắp Việt Nam có giữ nguyên vẹn tinh thần này hay đã bị lai tạp và văn hoá Việt lai Hán nuốt chửng?” Văn hóa Hán là văn hóa Việt ( nông nghiệp lúa nước, gốc Nho) lai Hoa ( thương mại, du mục). Sang đến Việt Nam, đạo Tin Lành không giữ nguyên vẹn tinh thần, do bị xâm nhập như đã nói ở trên. Song, nền tảng Kinh Thánh là quá vững vàng, cho nên đập bao nhiêu lần Tin Lành vẫn không chết.

“Bài viết ( về tư tưởng kiến trúc Đài Loan) hay, cám ơn Phi. Đài Loan hình như hồi đó cũng phải tự thức giấc khi mất hết mọi nguồn lực, mà chỉ còn lại con người. Nói chứ máu đánh bạc của châu Á vẫn còn nặng, phim ảnh 90 của Châu Tinh Trì, Châu Nhuận Phát cũng đa số chủ đề này để phục vụ đại chúng.” Điều này đúng, không gì phải bổ sung.

“Còn GS.Trần Văn Đoàn được đào tạo ở Đức nên có cơ sở trở thành người Việt quốc tế. Dù sao đây cũng là một thứ thuế tinh thần của châu Á mà ai cũng gánh: Hán hay Việt đều vậy :)”. Đúng rồi. Bạn Khôi hoàn toàn có thể trở thành một Trần Văn Đoàn. Bầu văn hóa Sài Gòn đang quay trở lại. Trước hết bạn phải bổ sung bằng cấp. Có bằng cấp 3, Khôi có thể học đại học ở bất kỳ đâu trên thế giới. Ngay lúc này và ngay tại đây. Con dấu của nhà nước khác với con dấu của phường chợ búa. Tôi không hề khinh ai học thấp hơn mình bởi tôi cũng chỉ có một học vị chính thức ( bằng nội bộ) năm 27 tuổi. Tôi nhận thấy, bạn Khôi rất có óc khoa học. Vậy, bạn nên ghi danh vào một trường, để nhận được một sự giáo dục có bài bản, làm bàn đạp cho các bước xa hơn.

Thân mến,
Bạn khoa học,
Tôn Phi.

Ảnh: nhà xã hội học, kinh tế học Đức Max Webber, được coi là cha đẻ, hay cha nuôi, của chủ nghĩa tư bản.