Nhà thơ Hữu Loan có hai bài thơ rất nổi tiếng, một là bài Màu tím hoa sim, hai là bài Bông lúa vàng.

Ông lấy vợ, cả hai vợ đều mất sớm. Cả hai bài thơ, tặng hai bà vợ, đều cực kỳ xúc động.

Bài thơ Màu tím hoa sim kể về một người lính Bắc Việt (nhà thơ Hữu Loan) có cô người yêu, vợ, chết tại quê nhà. Đây là người vợ thứ nhất.

Bài thơ xúc động, không chết người con trai khói lửa, mà chết người em nhỏ hậu phương. Hạnh phúc mong manh của anh bộ đội và cô vợ hồn nhiên mới qua tuổi dậy thì.

Bài thơ viết theo thể thơ tự do, các dòng chủ yếu 7-8 chữ, được đánh nhịp cực kỳ chuẩn xác.

Câu chuyện như sau: Người vợ, lấy anh chồng. Anh chồng đi chiến trường. Ở nhà, cô vợ bị bom đánh chết. Anh chồng thương vợ, gặp mỗi cảnh đồi hoa sim là nhớ vợ. Những người anh của vợ biết tin em gái mất trước tin em lấy chồng.

Ông Lê Lam Sơn, lính miền Nam, nói rằng ông ghi và đọc bài thơ này trong giờ giải lao. Chàng lính trẻ bị chỉ huy bắt gặp. Song, chỉ huy tha cho, không truy cứu. Chỉ huy cũng là người mê văn chương, và thấy sự vô nghĩa của cái gọi là (the-so-called) “chiến tranh Việt Nam”. Trong bài thơ, tác giả Hữu Loan không một lời oán giận máy bay địch bỏ bom. Sự trớ trêu, tên rơi đạn lửa vô tình.

Hồi học văn học hiện đại Việt Nam II, tôi phân tích một bài rất hay, sau này để đâu thất lạc. Màu tím hoa sim là một trong những đỉnh cao của thi ca Việt Nam, cùng với Chiều trên phá Tam Giang của Tô Thùy Yên ở trong Nam.

Bài đã được đưa vào sách “Văn học hiện đại Việt Nam II” của tác giả Tôn Phi.

Viết tại quận 7, Sài Gòn, ngày 10 tháng Một năm 2022.

Liên lạc tác giả:

Tonphi2021@gmail.com

Phone, Whatsapp, Signal: +84344331741

Nguồn tham khảo:

http://lylang.blogspot.com/2022/01/mau-tim-hoa-sim-tho-huu-loan-va-tho.html

MÀU TÍM HOA SIM -Thơ Hữu Loan và Thơ Dịch Cao Tân

Mầu Tím Hoa Sim

-Thơ Hữu Loan

Nàng có ba người anh đi bộ đội

Những em nàng có em chưa biết nói

Khi tóc nàng xanh xanh

***

Tôi người Vệ-Quốc-Quân xa gia đình

Yêu nàng như tình yêu em gái

Ngày hợp-hôn nàng không đòi may áo mới

Tôi mặc đồ quân-nhân đôi giày đinh bết bùn đất hành quân

Nàng cười xinh-xinh bên anh chồng độc-đáo

Tôi ở đơn-vị về cưới nhau xong là đi

***

Từ chiến-khu xa nhớ về ái-ngại

Lấy chồng đời chiến-binh mấy người đi trở lại!

Nhỡ khi mình không về thì thương

người vợ chờ bé-bỏng chìều quê

***

Nhưng không chết người trai khói-lửa

mà chết người gái nhỏ hậu-phương

Tôi về không gặp nàng

Má tôi ngồi bên mộ con đầy bóng tối

Chiếc bình hoa ngày cưới thành bình hương tàn lạnh vây quanh

Tóc nàng xanh-xanh ngắn chưa đầy búi

Em ơi! Giây phút cuối không được nghe nhau nói

Không được trông nhau một lần…

***

Ngày xưa nàng yêu hoa sim tím

Áo nàng mầu tím hoa sim

Ngày xưa đèn khuya bóng nhỏ

Nàng vá cho chồng tấm áo ngày xưa!…

***

Một chiều rừng mưa ba người anh từ chiến-trường Đông Bắc

Biết tin em gái mất trước tin em lấy chồng!

Gió thu về rờn-rợn nước sông

Đứa em nhỏ lớn lên ngỡ-ngàng nhìn ảnh chị

Khi gió thu về cỏ vàng chân mộ chí!

Chiều hành-quân qua những đồi hoa sim

Những đồi hoa sim

Những đồi hoa sim dài trong chiều không hết,

Màu tím hoa sim tím chiều hoang biền-biệt…

Có ai ví như từ chiều ca dao nào xưa xa:

“Áo anh sứt chỉ đường tà

Vợ anh chưa có, mẹ già chưa khâu”

***

Ai hát vô-tình hay ác-ý với nhau

Chiều hoang tím có chiều hoang biết

Chiều hoang tím tím thêm màu da-diết…

Nhìn áo rách vai tôi hát trong mầu hoa:

“Áo anh sứt chỉ đường tà

Vợ anh mất sớm…!”

Mầu tím hoa sim tím tình tang lệ rớm…

***

Ráng vàng ma và sừng rúc điệu quân-hành

Vang-vọng chập-chờn theo bóng những binh-đoàn

Biền-biệt hành-binh vào thăm-thẳm chiều hoang mầu tím…

***

Tôi ví vọng về đâu

Tôi với vọng về đâu?

— áo anh nát chỉ dù … lâu!

Hữu Loan

******

Bài thơ dịch ra tiếng Anh của Hương Cau Cao Tân:

The Purple Colour of Downy Rose Myrtle Flower

-by Huu Loan

Translated from Vietnamese into English

by Hương Cau Tân Cao on 09 July, 2019 in British Columbia, Canada

She has three brothers who joined the army

Some of her younger brothers have not learned to speak properly

While her long hair is still black and shiny

***

I, a National Guard, who have been away from my own family

Who love her as much as I do my younger sister, and as dearly

She does not insist on wearing a new dress on her wedding day

I am in my army uniform, with muddy shoes from missions far away

She smiles prettily, standing beside the husband who looks so interesting

I, having returned from my company, depart again right after the wedding

***

From the distant battle zones, I think of her with great concern

Marrying a soldier in war time, who can guarantee for his own return!

If, by chance, my return could not come to be

Then what a pity for the little wife who stays back, waiting in the country

***

But death does not happen to the man living in the fury of the battlefront

But it does to the tiny girl who lives in the rear region

I could not see her face in my homecoming

My mother sits beside her grave while darkness is covering

The vase in wedding day becomes the incense bowl, in a coldness so deadly

While her hair, not yet a full bun, is still black and shiny

Alas, my love! I cannot hear your dying whispering the last time

Nor can I see your lovely face only for the last time…

***

She used to love, with all her heart, the purple downy rose myrtle flower

She wore no other colours except the downy rose myrtle flower’s colour

She used to stay up late under the light of a little oil lamp by herself

To mend her husband’s old shirt so he could be looking well!

***

One rainy day, her three brothers in the Northeast battlefront far away

Receive the news of her passing away before that of her wedding day!

While the autumn winds ruffle the surface of the home river

The growing little brother looks strangely at his sister’s picture

Autumn winds blow; the grass at her stele’s bottom becomes yellower!

The afternoon operation passes the hills full of downy rose myrtle flowers

Oh those hills full of downy rose myrtle flowers

Hills full of downy rose myrtle flowers that are furthest and endless

The flower’s purple colour makes you feel the blue the deepest…

Someone recites the old proverb as if it is in a song’s rhyme:

“My shirt has the threads loosened at the hem for so long a time

I am not yet married, and my old mother has not mended it for some time”

***

Who knows whether the proverb is sung unintentionally, or intentionally

Only a desolate afternoon appreciates a blue purple afternoon fully

O purple, the colour of which deepens as the tormenting lovesick colour…

Looking at the shoulder-torn shirt, I sing against the colour of the flowers:

“My shirt has the threads loosened at the hem for so long a time

My wife has passed away at early age for some time…!”

The purple colour of the downy rose myrtle flower still makes me cry…

***

Ghostly golden clouds are on the skyline and the sound of a horn’s march

Echoing, flickering, and shadowing the companies of army who depart

Away for operations into a deepest purple afternoon, as it is in your heart…

Where can I recite the proverb to?

And where and who can I reach to?

— My shirt’s threads have broken … for so long too!

Hương Cau Cao Tân