Trong các nhà sử học người Việt Nam tên tuổi trong thế kỷ XXI, nếu không tính Trần Gia Phụng ở Mỹ, Phạm Cao Dương ở Pháp, thì Trần Quốc Vượng ngoài Hà Nội là sử gia tốt nhất.

Tất nhiên, giáo sư Tư Bản chủ nghĩa khác giáo sư Xã Hội chủ nghĩa. Giáo sư Xã Hội chủ nghĩa chờ nhà nước cấp tiền mới nghiên cứu. Giáo sư Tư Bản chủ nghĩa tự đi tìm tài trợ từ các tổ chức, công ty có dư giả tài chính trong và ngoài nước. Bởi vậy, chúng ta thấy các công trình của giáo sư Trần Gia Phụng ở Mỹ tốt hơn và dài hơi hơn các công trình của giáo sư Trần Quốc Vượng ngoài Hà Nội. Cả hai con người ấy đều thua giáo sư, tiến sĩ Phạm Cao Dương và giáo sư Phạm Cao Dương là thần nhân. (Mời bạn đọc bài Thời đại của Nguyễn Du và thời đại của chúng ta của tiến sĩ Phạm Cao Dương để được mở mang).

Khi còn ngồi trên ghế giảng đường, chúng tôi thích cuốn Cơ sở văn hóa Việt Nam của giáo sư Trần Quốc Vượng.

So với Cơ sở văn hóa Việt Nam của Trần Ngọc Thêm nói tràng giang đại hải, giáo sư Trần Quốc Vượng là người nói năng rất gọn ghẽ. Ông là người có phương pháp luận, làm việc có khoa học. Tất nhiên, cả hai đều ở dưới cơ của triết gia Lương Kim Định, cuốn Nguồn gốc văn hóa Việt Nam. Các giáo sư  đầu sỏ ở miền Nam ( Lương Kim Định, Phạm Cao Dương) nằm ở đẳng cấp cao hơn các giáo sư miền Bắc (Trần Quốc Vượng,…). Trong mấy ông ngoài Hà Nội, chỉ được mỗi ông Trần Quốc Vượng là khá.

Nói về thảm trạng ngày nay, có thể đổ cho nền kinh tế, với sự thiếu vắng một nguyên lý dẫn đường. Đất nước chìm trong nợ nần, thanh niên lâm vào bẫy nợ. Nghề cho vay lãi hợp pháp ở Việt Nam, bằng muôn vàn hình thức. Các ngành kinh tế độc quyền đã lập ra công ty sân sau để cho vay nóng. Giới trẻ, sinh ra trong một đất nước không có tích lũy tư bản, đương nhiên phải vay mượn tiền và đương nhiên nhiều người trong số đó bể nợ. Vai trò của các giáo sư sử học ở đây là rất lớn. Họ đã không làm tròn vai trò định hướng xã hội. Kinh nghiệm các lần khủng hoảng kinh tế ở Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan còn đó. Tiếc là các giáo sư sử học trong nước quá yếu về tư duy kinh tế. Đáng lẽ công dân Việt Nam đã được hưởng các tín dụng từ lâu, chứ không phải như bây giờ, cả nước trên 30% phải đi vay tiền.

Bây giờ chúng ta nhìn, cử nhân triết học đi làm lao công. Cử nhân sử học về làm nông dân. Tất nhiên, nghề nghiệp không nói lên con người mà con người nói lên nghề nghiệp. Song, một khối lượng chất xám như vậy đã trôi ra biển. Lỗi tại ai? Hướng đạo sư nào sẽ cứu đất nước, dân tộc của chúng ta trong giai đoạn vô cùng tăm tối này?

Viết tại quận 7, Sài Gòn, ngày 17 tháng 06 năm 2022.

Tôn Phi (triết gia Lê Minh Tôn)

Chủ nhân tập đoàn xuất bản Charlie.

Góp ý tác giả: tonphi2021@hotmail.com