Tòa án của vương quốc Anh, các thẩm phán được sinh ra và trưởng thành trong bầu văn hóa hiệp sĩ Cơ-đốc giáo nên trình độ của họ rất cao. Khi làm việc, tòa án của vương quốc Anh chỉ làm việc trên tư liệu gốc, không làm việc trên tài liệu nghe nói, nếu như, hoặc là.

Việt Nam, vừa bị thiên triều Trung Hoa bọp, vừa bị Mỹ bọp, nên các thẩm phán không thể có trình độ cao. Văn hóa pháp đình xuống thấp, dẫn đến câu nói đỉnh điểm của xã hội miền Bắc là: “Mày có biết bố mày là ai không?”

Thẩm phán Anh, thẩm phán Pháp vừa đồng thời là nhà văn. Chúng ta chứng kiến một người tốt nghiệp nền giáo dục Pháp, tiến sĩ luật Cù Huy Hà Vũ, đồng thời có những bài văn rất hay.

Tòa án Mỹ, xử những vụ trọng điểm, các ký giả quốc tế được phép tới tham dự. Người ta nói rằng tòa án ấy có tính khoáng đại.

Năm 1965, triết gia Lương Kim Định nói ra một nỗi lo: Người nam ít đọc văn học. Qủa vậy, chuyên gia Việt Nam, dù có giàu đến mấy, cũng không đọc tiểu thuyết. Nhìn sang bên Mỹ, Steve Jobs sáng lập hãng Apple, Bill Gates sáng lập hãng Microsoft, dù là kỹ sư kỹ nghệ, đã đọc sách văn chương rất nhiều.

Văn hóa pháp đình của Việt Nam thấp là do văn chương xuống thấp. Một số nỗ lực khôi phục nền văn hiến như thầy giáo Lê Trọng Hùng, tiến sĩ Phạm Cao Dương,…rất đáng hoan nghênh.

Viết tại quận 7, Sài Gòn, ngày 22 tháng 07 năm 2022

Tôn Phi (triết gia Lê Minh Tôn)

Liên lạc tác giả: tonphi2021@hotmail.com.

Phone, Viber, Telegram: +84344331741

Trợ lý: nguyenduykhoa55@gmail.com.